Stichting Behoud de Lichtenberg beweegt hemel en aarde om het grote sgraffito kunstwerk van Harrie Martens in het theater van de Lichtenberg voor de ondergang te behoeden. Intussen wordt aan de Lozerweg een sgraffito van zijn hand zonder enige ruchtbaarheid gesloopt.

Weert was tot nu toe in het rijke bezit van drie sgraffito’s. Het grootste, mooiste en meest indrukwekkende is te bewonderen op de Lichtenberg en heeft de meeste kans van overleven. Het tweede sgraffito siert de gevel van het bedrijfspand nr. 22 aan de Lozerweg en het derde de gevel van het voormalige bedrijf ‘Exton’, dat nu afgebroken wordt.

De oorverdovende stilte en het ontbreken van maatschappelijke discussie als het om kunst gaat verontrust mij. Kunst lijkt geen impliciet onderdeel van onze cultuur te zijn maar meer een artikel om in een pronkmuseum op te bergen. 

Harrie Martens was een monumentaal vormgever die samen met Weegels en Nabben het driemanschap vormde dat de onderwijscampus van het Bisschoppelijk College ontwikkelde. Zijn oeuvre sloot aan op ‘Het Nieuwe Bouwen’ en had een hoge mate van abstractie.

Sgraffito is een techniek die aansluit op de gangbare bouwmethoden tijdens de wederopbouw. Evenals bij fresco’s worden er laagjes specie van verschillende kleur over elkaar aangebracht. De nog natte lagen hechten zich aan elkaar tijdens het droogproces. Tijdens dit proces worden de lagen gedeeltelijk afgeschraapt zodat de onderliggende kleur zichtbaar wordt. Zo verschijnt het definitieve kunstwerk.  

Het werk werd uitgevoerd door vakmensen als stukadoors en er werd gebruik gemaakt van gangbare bouwmaterialen. Zo was het mogelijk om kunst gemakkelijk en goedkoop te integreren in de architectuur. De wederopbouw kenmerkte zich immers door gebrek aan geld en bouwmateriaal.

Het bedrijfsgebouw Exton uit 1956 was onderdeel van Weegels Beton, waar Pierre Weegels korte tijd mededirecteur was. De gevel toont duidelijk zijn hand en is een pareltje van functioneel en modernistisch ontwerpen. Binnen werden mozaïeken gelegd en ingestort tot prefab betonpaneel. Het sgraffito toont aan dat de samenwerking tussen architect en kunstenaar zich niet beperkte tot de campus van het Bisschoppelijk College.

Het sgraffito en de gevel van Exton sluiten een tijdperk af waarin architect, kunstenaar en vakman kennis en kunde combineerden. Helaas wordt een scharnier in onze culturele geschiedenis vaak pas herkend als het meeste erfgoed verdwenen is.

Rob Langeslag

architect